İçindekiler
Dünya edebiyat tarihinde bazı mihenk taşı romanlar vardır. Okuyucu, bu tür romanları okudukça bitmesinden korkar. Bununla birlikte kişi bu edebi eserden her yaşta okudukça farklı bir keyif alır. Ayrıca her seferinde bu eserlerden ayrı bir anlam çıkarır ve değişik bakış açıları yakalar. Daha önce Savaş ve Barış ile İnsan Neyle Yaşar adlı kıymetli eserleri hakkında yazdığımız Lev Tolstoy’ın yazarlık zirvesi olarak tanımlayacağımız Anna Karenina romanı işte böyle bir kitaptır. 2007 yılında Time dergisinin yaşayan yüz yirmi beş romancıya yaptığı anketine göre gelmiş geçmiş en iyi roman olarak seçilen bu kitabı okurken ruhunuzda fırtınalar koptuğunu hissedeceksiniz. Bu esnada, bazen acı çekip bazen sevinecek, bazen de hayatın anlamını sorgulayacaksınız. Sonuçta bu kitabın yazarı, hayatın anlamını ve Tanrı’nın varlığını hayatı boyunca sorgulamış bir insandır. Bu noktada kitabın içinde bu tür derin felsefi anlamlar bulmanız çok doğaldır.
Kendisi de soylu bir aileden gelen ve kont unvanı bulunan L.Tolstoy aynı zamanda bir toprak ağasıdır. Bu minvalde romanda özellikle Levin karakterinde ondan izler bulmak mümkündür. Zaten okuyucu da kitabın bol tasvirli edebi yollarında ilerlerken bazı karakterlerde ve olay akışlarında yazardan izler bulacaktır. Bu manada eğer yazarımızın diğer kitaplarından bazılarını okuduysanız, karakterlerde ondan izler bulma konusunda hiç zorlanmayacaksınız. 1876 yılında yayımlanan ve yaklaşık olarak 1100 sayfa olan böylesine kalın bir romanı okurken bütün duyguları hissetmeniz size normal gelebilir. Öte yandan, hislerini böylesine yoğun yaşayan bir yazardan modernleşme dönemindeki 1800’lü yıllar çarlık Rusya’sının analizlerini ve farklı sorunlarını da öğrenmiş olacaksınız.
Bu kitaptan bahsederken bahsetmemiz gereken en önemli hususlardan birisi de “ölüm” kavramıdır. Meşhur yazarımız hayatı boyunca yaşamın anlamı ve ölüm arasında gidip gelmiş, bir dönem kilise tarafından dinden aforoz bile edilmiştir. Bu anlamda belirtmek gerekir ki romanı okurken ara sıra hayatın anlamı ve ölüm kavramlarını bolca sorgulayacaksınız.
Anna Karenina Konusu
19.Yüzyıl Rusya’sında oldukça karmaşık ve değişim sürecindeki bir ortamda geçen böylesine kalın bir romanın konusu hakkında bilgi vermek kısa bir iş değildir. Bununla birlikte Anna Karenina romanının konusunu kısaca aşk ve evlilikler olarak tanımlamak mümkündür. Yazarımız kitabın başında İncil’den alıntı yaparak “Öç benimdir, ben alacağım.” Der ve sonrasında da “Mutlu aileler birbirine benzer ve fakat mutsuz ailelerin kendilerine özgü farklılıkları vardır.” Diyerek kitabın konusu hakkında aslında bize ipuçları vermektedir. Onun hayatını inceleyenler genç yaşlarda Anna isimli bir komşusunun olduğunu ve ihanete uğraması nedeniyle intihar ettiğini bilirler. Bu manada eserin içinde aslında gerçek hayatta alıntılar olduğu da doğrudur. Aşk ve evlilik konularının yanı sıra kitabın belli kesimlerinde dönemin Rus köylüsü hakkında analizler de yapılmaktadır. Buna ek olarak, din felsefesi ile ahlak sorgulamaları da bu romanda bolca mevcuttur. Bu açıdan bakınca böyle kapsamlı bir romana aşk romanı demek haksızlık olacaktır.
Rusya’nın Kırım Savaşına abisiyle birlikte asker olarak katılan Tolstoy, daha sonrasında bir evlilik yapmış ve hayatının bu yönlerini de eserlerine yansıtmıştır. Yani Anna Karenina’nın konusu temelde aşk ve evliliklerdir. Bununla birlikte, yazarımız Sırpların Türklerle olan savaşına gönüllü olarak katılacak askerlere de vurgu yapmaktadır. Ayrıca kitabın ana karakterlerinden Vronski de rütbeli bir askerdir. Ayrıca kitabın içerisinde askeri geleneklere ve bazı kurallara da yer verilmiştir. Bütün bunlara ek olarak Rus bürokrasisi ve tarım sistemi de kitapta yer almaktadır. Bize göre kendini anlattığı Levin karakterinde Tolstoy bolca o dönemde mevcut olan kast sistemi, kölelik ve toprak ağalığı gibi konuları analiz etmiştir. Ayrıca bu konularda nasıl gelişme sağlanacağına dair analizleri de karakterlerinin birbirleriyle olan diyalog ve tartışmalarında bolca gerçekleştirmiştir. Sonuçta kitap ağırlıklı olarak Petersburg Rus sosyetesi ve balolarında geçse de Rusya’nın bir gerçeği olarak tarım, çiftlik ve köy sahneleri de oldukça fazladır.
Nihai olarak bu bölümü kapatırken romanın konusunun temeline aşkı alan, içinde bürokrasi, din, askerlik ve aile hayatı olan bir karışım olduğunu belirtmek mümkündür.
Anna Karenina Kısa Özet
Takdir edersiniz ki 1100 sayfaya yaklaşan bir romanı kısaca özetlemek çok zordur. Bu noktada elimizden geldiğinde olayların ana boyutlarından bahsedeceğiz. Romanın geri kalanını merak ediyorsanız okurken elinizden bırakmak istemeyeceğiniz bu akıcı eseri okumak sizin elinizde. Roman, ana kahraman olan Anna Karenina’nın kardeşi olan ve bürokraside orta düzey yöneticilik görevi üstlenen Stepan Arkadyiç Oblonski karakteriyle başlamaktadır Arkadyiç eşi Dolli’yi evin hizmetlisiyle aldatmıştır. Bunun öğrenen eşi Dolli, Stepan’dan ayrılmaya karar verir. Bu aşamada kitapta Oblonski karakteri hakkında bilgiler vardır. Onu şıpsevdi yapısı ve artık evliliğe inanmayan karakterine rağmen evliliğini bozmak istememesi ön plana çıkar. Tam da bu aşamada ablası Anna’dan yardım ister ve o da tren yolculuğu yaparak Petersburg’a kardeşinin evliliğini kurtarmaya gelir. Bu aşamada tren yolculuğu önemlidir çünkü daha sonrasında ölümüne neden olacak şekilde âşık olacağı Vronski ile tren garında tanışırlar. Anna, nihayetinde kardeşinin eşi Dolli ile konuşur, onların evliliğini kurtarır.
Bu noktada Karenina’nın da evli olduğunu ve Seryoja adında dünya tatlısı bir oğlu vardır. Bu kıymetli eserde anne oğul ilişkileri üzerinden de analizler gerçekleşmektedir. Kitabı okurken bazen bu ufak erkek çocuğu için çok üzülecek ve gözlerinizin dolduğunu hissedeceksiniz. Belki an gelecek Anna’ya oğlunu düşürdüğü durum ve oğlunun sevgisini yasak aşkına değiştiği için kızacaksınız. Neyse biz konumuza dönelim. Tren garında başlayan bu tanışmadan sonra Karenina, evli olması nedeniyle üst rütbeli bir asker olan kont Vronski’den uzaklaşmaya çalışır fakat ona çoktan âşık olmuştur. Geçen süreç içerisinde üst düzey bir bürokrat ve çok önemli bir adam olan kocasından soğur ve ayrılmaya karar verir. Dönemin Rusya’sının kuralları ve dini geleneklerine göre kadının kocasından ayrılması için kocasının onu aldatması ve bunu kabullenmesi gerekir. İşte kocası da bunu kabul etmez, süreç Anna Karenina intiharına kadar gidecek bir dizi acı olaylar silsilesini başlatır.
Kitabın bir diğer karakteri olan Levin de Dolli’nin kardeşi Kiti’nin kocasıdır. Yazarla özdeşleşen bu karakter kitap boyunca iyi evliliğin ve erdemin timsali olacaktır.
Romanın Karakterleri
Dünya edebiyat tarihine gerek konusuyla gerek tasvirleriyle ve gerekse de çok yönlü işleyiş biçimiyle bir şaheser olarak geçen bu romanın karakter sayısı, yazarın diğer başyapıtlarına göre daha azdır. Bununla birlikte Rus edebiyatında bir alışkanlık olduğu üzere aynı karakterlere birden fazla isimle seslenme özelliği bu kitapta da geçerlidir. Yani, bazen ana karakterimiz Anna için Kontes Karenin, bazen de Arkanya hitapları okursanız şaşırmayın. Ana karakterimiz Anna Karenina, herkes için güzel ve büyüleyici bir kadındır. Öte yandan yazarımız bu kadına cesaret, doğruluk ve tabuları yıkma özelliği de katmıştır. O dönem için aşkının peşinden gitmek evli bir kadın için oldukça cesur bir harekettir. Sonuçta bu hareketinin bedelini canıyla ödeyecektir. Bunun dışında herkesten çok sevdiği küçük oğlu Seryoja’dan da ayrılan Karenina, alışık olduğu Rus sosyetesinden de kocasını aldatan bir kadın olarak dışlanacak ve yalnızlığa sürüklenecektir.
Bütün bunların üzerine Vronski’ye olan aşkından vazgeçmeyecektir. Öte yandan roman sonrasına doğru olan bakış açımız değişecektir. İçine girdiği ruh hali ve kocasının onu serbest bırakmaması nedeniyle git gide daha sinirli ve kıskanç bir hale dönüşen Anna, zamanla Vronski’nin aşkını da kaybedecek ve en sonunda bir trenin önüne kendini atarak intihar edecektir. Bu arada kitabın başında onunla tanıştıkları tren garında bir başka kadının intihar etmesi yazarın okuyunca ince bir mesajıdır. Okuyucu Karenin’in intihar anında bir an kitabın başındaki bu sahneyi anımsayacaktır. Sonuç olarak aile yapısı yargılanırken iyisiyle kötüsüyle onun anneliği ve tutkuyla seven bir aşk kadını olması ara ara öne çıkmaktadır.
Levin ve Kiti
Ana karakterimiz ne kadar asi ve kural dışı ise ikinci ana karakter ve bize göre Tolstoy’ın ağırlıklı olarak iç dünyasını yansıtan Levin de bir o kadar sakin, naif, iyi ve tam bir aile babasıdır. Romanın başında kont Vronksi yüzünden âşık olduğu Kiti tarafından reddedilen Levin, sonrasında hayatının aşkı Kiti’ye kavuşur ve mutlu bir evlilik yaparlar. Öte yandan kitapta da belirtildiği üzere “İnsan istediği şeyin gerçekleşmesini mutluluk sanır. Ancak bu gerçekleşip mutlu olmadığında mutluluğun farklı bir şey olduğunu keşfeder.” Roman boyunca hayatı sorgulayan kahramanımız kitabın sonlarında okuyucuya “acaba o da mı intihar edecek?” sorusunu sordurur ve okuyucuyu oldukça korkutur. Tam da bu noktada yazarın bize bir sürpriz vardır ve o intihar etmek yerine mücadeleyi seçerek ne olduğunu tam olarak adlandırmakta güçlük çekse de mutluluğu ve iç huzuru bulur.
Toprak ağası bir soylu olan ikinci kahramanımız kitap boyunca diğer karakterlerle Rusya’nın o dönemdeki toprak yapısı ile köylüleri hakkında analiz ve tartışmalara girecektir. Ona göre köylünün emeği eşit değildir ve onlara iyilik yaparsanız daha verimli çalışırlar. Bu doğrultuda romanı okurken Levin’i bazen yanında çalışan köylülerle birlikte saatlerce tarlada çalışırken bulacaksınızdır. Kiti de yine onun gibi iyiliği temsil eden sevimli bir karakterdir. Eserin başında Kont Vronski tarafından kandırıldığını düşünüp bir dönem ölüme yakın hastalık evreleri geçirse de sonrasında Levin’le olan aşkıyla hayata tutunur ve ablası Dolli’nin aksine mutlu bir evliliği olur. O da bu kitapta bize iyiliği, ahlak ve erdemi hatırlatan ana karakterlerden birisidir. Hayattan beklentisi huzurlu bir evlilik ve iyi bir anne olmaktır. Eserin sonlarında bunu başaracak ve Levin’e bir erkek evlat verecektir.
Aleksey ve Vronski
Kitabın en acınası karakteri belki de Rus bürokrasisinde üst düzey görevi olan ve dinine sıkı sıkıya bağlı Aleksey Karenin’dir. O Anna’nın kocası olması dışında kitapta doğruluğu ve vicdanı simgeleyen önemli bir karakterdir. Karısının kendisini aldattığını başlarda fark eden karakter, ona kendisini düzeltmesi için zaman bile tanımıştır. Geçen zaman içerisinde karısının kont Vronski ile olan yasak aşkına katlanamaz ve hem yüksek mevkili işinde ve hem de iç dünyasında büyük kayıplar yaşar. Aleksey, roman ilerledikçe daha kötü bir adam haline dönüşür ve çevresinden aldığı akıllarla yönlendirilmeye başlar. Öyle ki, bir dönem Anna’yı boşamaya kabul ederken sonrasında bunu kabullenmez ve oğlu Seryoja’yla görüşmesini yasaklar. Bir anne olarak onun oğluna olan sevgisini bilir ama bu sevgiyi yasak bir aşkla değiştirmesi nedeniyle onu cezalandırır. Roman boyunca genel hatlarıyla ahlaklı ve görevine aşık bir karakter çizen Bay Karenin romanında sonlarında pek yoktur ve akıbeti bilinmez.
Uğruna intihar edilen yüksek rütbeli kont Vronski karakteri ile kitabın başlarında at binen, canlı ve oldukça dikkat çekici genç bekar bir erkektir. Onun hatası Anna’ya âşık olması ve onun uğruna her şeyinden vazgeçmesi olmuştur. Romanın ilerleyen dönemlerinde onunla evlenememek Vronski’yi de etkiler ve Anna’nın kıskançlık krizleri nedeniyle romanın sonlarına doğru aşkının ateşi söner. Her şeye rağmen kontes Karenina’yı çok sevmiş olan kahramanımız onun intiharı sonrasın orduya tekrar döner ve gönüllü olarak Sırp savaşına katılır. Onun akıbetini de bu noktadan sonra bilmiyoruz.
Genel hatlarıyla karakterleri bu şekilde olan Anna Karenina romanı sizi bazen dönemin Rusya’sının içine çeken ve her bir karakterin ayrı ayrı ruh dünyasını harika bir şekilde yansıtan bir baş yapıttır. Okurken sıkılmayacağını ve zamanın nasıl geçtiğini anlamayacağınız bu kitap size detaylı tasvirleri ve karakter analizleriyle harika bir okuma zevki sunacaktır. Kitabı okumadan önce karakterleri ve diğer isimleri de aklınızda tutmanızı öneririz.
