İçindekiler
Teknolojinin popüler olmaya başladığı 80 ve 90’lı yıllarda doğanların gençlik döneminde Google ya da Facebook gibi şirketlerin genç girişimciler tarafından ev garajlarında nasıl da birer startup olarak kurulduklarından bahsedilirdi. Bir nesil yeni nesil girişimcilik fikirleri düşünüp zengin olma hayaliyle yaşamıştır demek yalan olmayacaktır. Bununla birlikte çok da geçmeden internetin iyice yaygınlaşması ve sosyal medyanın da güçlenmesiyle birlikte teknoloji ve oyun şirketlerinin aldığı milyon dolarlık yatırım haberleri gelmeye başladı. İşte tam da bu aşamada daha önce tanımından ve kendine has jargonundan bahsettiğimiz bu yeni nesil teknolojik girişimler hususunda startup kurma rehberi yazmaya karar verdik. Bazı girişim fikirleri daha fikir aşamasında kalırken bazıları nasıl oluyor da unicorn denen milyar dolarlık değerlemeye ulaşıyor? Unutmayın her Amerikalı gencin aklına gelen fikir tutmuyor. Sonuçta hepsi dolar milyarderi de olmuyor.


Bu kapsamda bilmemiz gereken temel tanımları ve başarılı girişim örneklerinden yola çıkarak küçük ve anlaşılır bir rehber şeklinde size sunacağız. Sonuçta belki aklınızda gelecekte çok ciddi para etme ihtimali yüksek olan bir girişim fikri olabilir. İşte bu fikrin değerli hale gelmesi için parlak bir girişim şeklinde belli aşamalardan geçmesi gerekir. Bu noktada 2008 yılında gerçekleşen küresel finans kriziyle birlikte amiral firma da denen büyük firmaların bile batması sonrası yeni nesil teknolojik girişimlerin popüler hale gelmeye başladığını hatırlatalım. Yani bu kriz sonrasında yatırımcılar geleneksel firmaların bile battığını görmüş ve krizin uzun süreceğini de ön görerek artık daha küçük bir çok firmaya yatırım yapmaya başladığını hatırlayalım. İşte bugün konuştuğumuz startup olgusunun gerçek anlamda doğuşu o dönemlere denk gelmektedir.
Startup Kurma Aşamaları
İnsanlar ihtiyacı olan şeylere karşı tüketime meyillidirler. Yani önce bir fikir bulup sonra da bu hizmet ya da ürünü insanların kullanımına sunmak biraz risklidir. Öyle ya insanların gerçekten ihtiyacı olan bir ürün ya da hizmet ile ilgili fikir üretsek daha iyi olmaz mı? Diyeceğimiz odur ki; ilk aşamada ihtiyacımız olan şey yenilikçi ve insanların ihtiyacı olan bir ürün ya da hizmete yönelik bir fikirdir. Peki, nasıl bir fikirle başarılı bir girişim kurabiliriz? Buradaki yaklaşım noktamız en basit şekliyle “insanların gerçekten ihtiyacı olan bir fikir” olacaktır. Bu arada belirtmek gerekir ki insanları 1 Milyon dolara uzaya götürüp getirmek de bir fikirdir ancak ne ürün-market uyumu ya da satın alınabilirliği konularını bir düşünün deriz.



İsterseniz bu konuda detayları vermeden önce startup kurma rehberi konumuzun adımlarını maddeler halinde sıralayalım. Bu bağlamda başarılı bir girişim kurmak için temelde ihtiyacımız olan şeyler şunlardır:
- Yenilikçi ve ihtiyaca yönelik bir fikir
- İyi ve sağlam bir ekip
- Küçük bir bütçe
- Ekipte bir yazılımcı
- MVP (Minimum Viable Product)
Yenilikçi fikir: Burada insanlar genelde çok abartı ya da hiç düşünülmemiş fikirlere dalmaktadırlar. Bu yanlıştır. Bu noktada ünlü bir söze atıfta bulunmak isteriz. Yani denir ki “Futbol basit oyundur, zor olan basit oynamaktır.” Uber örneğini ele alalım. Ne taksi uygulaması yeni ve çok detay bir fikirdir ne de taksi ağını bir yazılımla Pazar yerine çevirmek çok yenilikçidir. Öte yandan farklı bir bakış açısıyla bu uygulama anlık olarak taksi ihtiyacı olanlarla yolcu ihtiyacı olanları coğrafi konum olarak eşleştirmek suretiyle büyük bir ihtiyacı karşılayan yenilikçi ve inovatif bir fikirdir. Burada oturup aklımıza yeni bir fikir gelmesini beklemek yerine Paul Graham’ın da dediği gibi geleneksel bir firmaya gidip orada bir süre işlerin klasik yollarla nasıl yürüdüğünü gözlemlemek iyi bir deneyim olabilir. Böylece izlediğimiz klasik yöntemler ve ihtiyaçlara karşılık yeni bir bakış açısı geliştirmemiz mümkündür.



Startup Kurma ve Ekip İşi
He ne kadar bu tür yeni nesil teknolojik girişimler tek kişi ile de kurulabilir olsa, genelde en az iki kurucunun bulunması önerilir. Tek kuruculu şirketlerde bootstraping denen finansal ve idari anlamda tek başına kaldıraç olmaya çalışma sorunuyla karşılaşılması kaçınılmaz olacaktır. Peki Co-Founder da denen kurucuların ne tür özellikleri olması gerekir? İşte bu noktada startup kurma rehberi içerisinde birkaç maddede şirket kurucularında olması gereken ortak özelliklerden bazılarını sıralamak isteriz:
- En az bir tanesinin yazılımcı olması çok önemlidir.
- Kurucuların geçmişten gelen duygusal bağları olması işler ilerledikçe faydalı olacaktır.
- Kurucular idealist kişiler olmalıdır. Diğer türlü durumlarda bir süre sonra kuruculardan bir ya da birkaçı aniden yurtdışına taşınmaya karar verip bütün işleri bırakabilecektir.
- Mesai saati kaygısı ya da memur zihniyeti de denen bakış açısına sahip kişilerden kurucu olmaz. Yani startupınızı büyütürken özellikle ilk beş yıl mesai kavramınız olmayacaktır. Kimi zaman hafta sonları ve kimi zaman da geceleri bile çalışmayı göze alamayan kişilerden kurucu olmamalıdır.



Bu maddelerle birlikte kurucu olmayan diğer şirket çalışanları ya da ekip üyeleri de çok önemlidir. Yani takımın bütün üyeleri çevik çalışmaya yatkın olmalı ve yeni nesil bir teknoloji şirketinde takım üyesi olduklarını bilmeleri gerekir. Bu anlamda ekip oluşturulurken mümkünse daha önce başarılı olan girişimcilerde çalışmış ekip üyelerini referansla takıma dahil etmek çok pozitif katkı sunacaktır. Kurucular ve ekip demişken neredeyse bütün dünyada geçerli bir yanlış bakış açısından bahsetmemiz zorunludur. Dünyada startup kavramı çok kısa süre içinde zengin olmamızı sağlayacak bir girişim şekli olarak bilinmektedir. Öte yandan yapılan araştırmalara göre bu teknolojik girişimlerinden neredeyse yüzde 90’ından fazlası ilk beş yılın sonunda kapanmaktadır. Yani startupları kısa yoldan zengin olma aracı olarak gören kişilerden ne kurucu ne de takım üyesi olacaktır.
İş ve Gelir Modeli
Startup kurma rehberi olgusunda en önemli iki nokta iş ve gelir modelidir. Bu anlamda belirtmek gerekir ki şirketinizi önce kafanızda kurmalısınız. Yani nasıl bir ihtiyaca yöneleceğinizi ve bu ihtiyacı hangi aşamalardan geçerek gidereceğinizi önce zihninizde belirlemelisiniz. Buna “değer önerisi” denmektedir. Yani mesela Uber’in değer önerisi size en kısa yoldan bir taksi hizmetine ulaşmanızı sağlamaktır. Mesela Getir’in değer önerisi en kısa sürede alışveriş ihtiyacınızı bir uygulama sayesinde gidermek ve 30 dakika içinde bu ihtiyaçlara ulaşmanızı sağlamaktır. İşte siz de bu şekilde bir değer önerisini tespit etmelisiniz.
Bunun sonrasında size “iş modeli kanvası” oluşturmanızı öneririz. İş ve gelir modeli bir startup için olmazsa olmaz iki kavramdır. Mesela Saas olarak bir yazılım hizmeti mi sunacaksınız ya da bir uygulama içinde mesela herhangi bir ürün ya da hizmetin alıcısı ile satıcısını bir pazar yeri olarak bir araya mı getireceksiniz karar vermelisiniz. Yani bir ihtiyaca yönelik fikri bulduktan sonra bu fikri hayata geçirmek için en uygun iş modelini kurmalısınız. Bu aşamada mentör veya danışmanlardan profesyonel ya da amatör hizmet almanız mümkündür.
İş modelinizin tamamlayıcı bir parçası olarak gelir modelinizi de kurmalısınız. Yani siz uygulamaya üye olan herkes üyelik ücreti mi alacaksınız yoksa üyelik ücretsiz olacak ama hizmet üzerinden komisyon mu alacaksınız sorularını kendinize sormalısınız. Bu noktada iş fikrinize ve değer önerinize en uygun gelir modelini yine en iyi siz bileceksinizdir. Örnek vermek gerekirse yemek sepeti uygulaması her yemek siparişinde lokantadan belli bir komisyon almayı gelir modeli olarak kurgulamıştır. Yani yemek sepeti uygulamasını indirmek ve kullanmak sizin için bedavadır ancak her yemek siparişinizde bu sipariş bedelinin belli bir yüzdesi yemek hizmetini sağlayan kuruluştan yemek sepetine ödenmektedir.
MVP ve Startup Kurma



Startup kurma rehberi demişken MVP (minimum viable product) yani minimum işleyen ürün kavramından bahsetmek gerekir. Yani eğer kafanızdaki fikir, değer önerisi, iş ve gelir modeli tamamsa artık sıra hizmet ya da ürününüzü hayata geçirmeye gelmiştir. Bu noktada yapacağınız ürün ya da uygulama/app için en önemli nokta minimum masrafla en az işleyen ürünü ya da uygulamayı hayata geçirmektir. Örnek vermek gerekirse bir araba üretmeden önce bir bisiklet üretin. Bunun sonrasında motosiklet ve en son araba üretin derler. Yani bir ürünü demo da dediğimiz kadar basit bir şekilde tasarlayıp kullanıcılara sunun. Buna MVP denir. Sonrasında kullanıcılardan gelen geri bildirimlere göre ürün ya da app’inizi şekillendirip nihai haline getirin. Eğer en baştan kusursuz bir ürün ya da uygulama geliştirmeyi hedeflerseniz muhtemelen çok uzun bir süre ile beraber çok büyük bir bütçe harcamanız gerekecektir. Bu anlamda bakacak olursak ürün başarısız olursa hem büyük bir zamanı hem de bütçeyi boşa harcamış olursunuz.
Öte yandan az bir bütçeyle basit bir MVP ürün ya da app/uygulama ürettiğinizde bunun başarısız olması durumunda pivot edip yani ürün ya da hizmeti değiştirip müşteri talebine göre yeniden kurgulamanız mümkün olacaktır. Kurucularınızın arasında en az bir yazılımcı olması da burada çok değer kazanır. Eğer yazılımı siz yapıyorsanız bunu oluşturmak ya da değiştirmek görece daha az maliyetli olacaktır. Bununla birlikte kurucular arasında bir yazılımcı yoksa bu tür değişiklikleri dışarıdan bir yazılımcıya yaptırmak çok pahalıya gelecektir.
Startup kurma rehberi konusunda bu aşamaları sırasıyla takip ederseniz başarıya ulaşmanız mümkündür. Burada başarıdan kastımızın kısa yoldan hemen zengin olmak olmadığını umarım anlatabilmişizdir. Her konuda olduğu gibi burada da azim, istikrar ve çalışkanlık olmazsa olmaz gerekliliklerdir.