İçindekiler
İnsanoğlu, takas ekonomisinden günümüze kadar tarih boyunca birçok malzemeyi para olarak kullanmıştır. Uygarlığın başlangıcından günümüze kadar değerli metalleri, nesneleri, kâğıtları ve hatta deniz kabuklarını para olarak kullandığımız bilinmektedir. Bununla birlikte teknolojik gelişmeler ve küreselleşmeyle birlikte günlük hayatımıza yeni icatlar, keşifler ve terimler girmiştir. Doğal olarak, bu değişikliklerin ekonomik sistemde de ortaya çıkması kaçınılmazdır. Bu bağlamda, özellikle 1990’lardan sonra Büyük Veri (Big Data) ve yapay zekanın gelişimi (OpenAI gibi) kripto para adı verilen yeni bir para türünü hayatımıza getirmiştir.
Bu noktada tanımı ve ABD Başkanlık seçimlerinin etkisinin dışında kripto paranın gelecekte geleneksel kâğıt para sistemiyle değiştirilip değiştirilemeyeceğini veya para olarak kullanılıp kullanılamayacağını değerlendireceğiz. Bunu başarmak için de her şeyden önce paranın tarih boyunca rolünü ve kullanımını anlamamız gerekir. Baştan belirtmek gerekir ki bu kavramı kısa yıldan zengin olmanın bir yolu olarak görüyorsanız yazının geri kalanını okumanıza gerek yoktur. Çünkü bu analizde herhangi bir yatırım tavsiyesi vermeyeceğimiz gibi bu yeni dijital para türünün tanımı, tarihi gelişimi, geleceği ve Trump etkisini tartışmaya açacağız.
Doğal olarak bilinmektedir ki, geleneksel para sisteminin ve bu yeni dijital para biriminin gelecekteki rolünü tartışmak çok karmaşık bir konudur. Bu olguları anlamanın yolu küreselleşme ve teknolojik gelişmeleri birlikte ele almakla ilgilidir. Bu konuları ele aldıktan sonra, güven unsurunun başlı başına analiz edilmesi gereken önemli bir konu olarak kabul edilmesi gerektiği çok açıktır. Bu yeni dijital birimi için güçlü bir altyapı ve sisteminiz olsa bile, insanların ve topluluğun buna inanmasını, güvenmesini sağlamanız gerektiği söylenmelidir. Çünkü bir para biriminin, ona güven ve inanç olmadığı sürece uzun süre yaşama şansı yoktur.
Kripto Para Nedir ve Bitcoin!
Elektronik dijital bir para fikri 1980’lere dayansa da, Bitcoin (BTC) yaratıcısı Satoshi Nakamoto tarafından 2009’da başlatıldı. “Kısacası, kripto para, kullanıcıların merkezi bir güvenilir otoriteye bağlı olmadan mal ve hizmetler için sanal ödeme yapmalarını sağlayan, standart bir para birimi gibi işlev gören sanal bir para birimi sistemidir. Bu dijital paralar, benzersiz işlemleri sağlamak için kriptografik yöntemler kullanılarak dijital bilgilerin iletilmesine dayanır.” (Farrel, 2015)
“Kripto para, işlemleri güvence altına almak ve doğrulamak ve dolaşımdaki birim sayısını düzenlemek için kriptografi kullanan dijital bir varlık olarak tanımlanabilir. Kriptolar, “blok zinciri” olarak adlandırılan karmaşık bir kriptografi türünü kullanan ilk “para” türü olduğu için doğası gereği benzersiz olarak kabul edilmiştir. Blok zinciri, bir iş kanıtı algoritması kullanarak işlemleri doğrulamanın ve para biriminin meşruiyetini sürdürmenin birincil aracı olarak işlev görür” (Chohan, 3). Douma’ya (2016) göre Avrupa Merkez Bankası Bitcoin’i (BTC) bir para birimi olarak kabul etmemesine rağmen, Avrupa Merkez Bankası’nın Bitcoin’in etkilerinden ve özellikle Avrupa ekonomik bölgesinde kullanımından sorumlu olduğunu iddia ediyor.
Avrupa Merkez Bankası ile aynı zamanda Avrupa Bankacılık Otoritesi de “‘para birimi’ teriminin kullanımı, bunun diğer para birimleriyle değişme özelliği olduğunu ima etmesi yanıltıcıdır.” diyor. Bütün bu değerlendirmelerle birlikte ABD’de seçimleri kazanan ve 47.başkan olarak Ocak 2025’te göreve başlayacak olan Donald Trump bu yeni dijital paralara yasal bir dayanak kazandırmak için elinden geleni yapacağı benziyor.
Güven ve Yasa Problemi
Konunun temelinde para olunca takdir edersiniz ki; neredeyse tüm finansal araçlar için olduğu gibi, güven, inanç ve yasal düzenlemelerin para birimi üzerinde de çok önemli bir etkisi vardır. Bir para biriminin yasal altyapısı, kamu güveni ve inancı yoksa muhtemelen uzun vadede yaşayamayacaktır.
Çoğu insanın itibari para sistemine güvenmesinin ve inanmasının nedeni açıktır. İtibari paraların merkez bankaları tarafından çıkarıldığını ve çoğunlukla devletler tarafından desteklendiğini biliyoruz. Dahası, bir merkez bankası tarafından çıkarılması ve bir devlet tarafından desteklenmesi, itibari paraları insanlık için “gerçek para” haline getirir. Ne yazık ki, kripto paraların henüz yeterince kamu güvenine ve inancına sahip olmadığı açıktır. Bir devlet tarafından desteklenmemeleri ve bir merkez bankası tarafından çıkarılmamaları nedeniyle insanlar genellikle bu dijital paralara güvenmez. Dahası, onları spekülatif bir yatırım aracı olarak görürler.
Öte yandan, BTC şu anda çok genç ancak diğer alt coin ve coin türlerine göre dünya çapında biline nbir para türü olarak ön plana çıkıyor. ABD seçim sonuçlarının etkisiyle 2025 yılında daha da popüler olacağı açıktır. BTC henüz geleneksel paralar kadar yaygın olmasa ve diğer uluslararası para birimleri kadar geniş olmasa da, düzenleyici önlemlere ihtiyaç duyulacaktır. Bu bağlamda belirtmek gerekir ki; Avrupa Birliği’nde Bitcoin’lere ve diğer sanal para birimlerine karşı resmi bir duruş sergilememiş ülkeler var, ancak alt coin’ler daha popüler olmaya devam ettikçe, daha fazla ülkenin sanal para birimlerini düzenlemek için kendi politikalarını oluşturmaya başlayacağı çok açık. “Yakın gelecekte diğer otoritelerden makul bir şekilde daha fazla eylem beklenebilir” (ECB, 2012).
Kripto Para ve Gelecek
Daha önce de tartıştığımız gibi, Kripto Paraların en azından şimdilik yaygın olarak kabul görmeleri konusunda birçok dezavantaja sahip olduğu iyi bilinmektedir. Genellikle finansal konularda, insanların size güvenmesini sağlamak uzun zaman alabilir. Bu alt coinler ve Bitcoin’in değerinin yüksek oynaklığına sahip olması, arkasında bir devlet veya banka garantisi olmaması ve henüz toplum tarafından yaygın olarak kabul görmemiş olması nedeniyle, dijital paralarının en azından şimdilik global anlamda geleneksel para sisteminin rolünü üstlenemeyeceğini rahatlıkla söyleyebiliriz.
Öte yandan, kripto paraların son yıllarda kamuoyunun büyük ilgisini çektiği açık bir gerçektir. Özellikle batılı hükümetler, üniversiteler ve Sivil Toplum Örgütleri, bu yeni dijital para türleri hakkında her geçen gün daha fazla araştırma yapmaktadır. Dahası, Bitcoin’e yatırım yapan kişi sayısı artmaktadır ve herkes neredeyse her gün finansal danışmanlık şirketlerine veya bankalara Kripto Paralar hakkında bilgi sormaktadır. Bu dijital paraların bazı dezavantajları olduğu açıktır. Örneğin, alt coinler, suç faaliyetleri kapsamında geleneksel paraya kötü bir alternatif olarak görülebilir, çünkü sanal paralar kara para aklama, uyuşturucu kaçakçılığı, bilgisayar korsanlığı ve terörizm gibi suç faaliyetlerini yürütmeyi kolaylaştıracaktır.
Bununla birlikte, bu faaliyetlerin hiçbirinin başlı başına Bitcoin kullanımına yaygın veya kapsamlı bir engel olmadığı da açıktır. Sanal para kullanmanın, spekülasyon, riskli yatırım ve öngörülemezlik sorunu gibi suçla ilgisi olmayan başka kötü veya olumsuz yanları da vardır. Gerekli yasal düzenleme ve merkez bankası veya hükümet garantisi olmadan, BTC veya diğer tüm dijital para kullanıcılarının tüm riskleri üstlendiği açıktır.
Trump Etkisi ve 2024 Seçimleri
Sonuç olarak, kripto para biriminin gelecekte bir gün para rolünü kazanacaksa, aynı zamanda paranın işlevlerini de yerine getirmesi gerektiğini söyleyebiliriz. Değer deposu, hesap birimi ve değişim aracı olmak gibi paranın bazı işlevlerine sahip olsa da, kripto paraların henüz tüm bu işlevleri düzgün bir şekilde yerine getiremediği açıktır.
En bilinen dijital para birimi olan Bitcoin’in çok fazla popülerliği ve yüksek sayıda yatırımcısı olmasına rağmen, henüz tüm dünyada geleneksel para sistemi olarak kabul görmediği bir gerçektir. Tüm bu gerçekleri, özellikle kısa vadede göz önünde bulundurduktan sonra, bu dijital para biriminin geleneksel paranın rolünü elde etmek yerine risk almayı seven yatırımcılar için bir yatırım aracı olabileceği anlaşılıyor.
Bu noktada 2025 yılına girmekte olduğumuz bu günlerde 5 Kasım 2024 ABD Başkanlık Seçimlerini Donald Trump’ın kazanması Bitcoin için müthiş bir gelişme oldu. Seçim öncesi 60 bin USD bandında olan 1 adet BTC değeri seçimin ertesi günü 90 bin USD sınırına gelmiştir. Bu bağlamda şurası açıktır ki Trump ve Elon Musk gibi yeni nesil teknolojik ve dijital para dostu iki milyarderin önümüzdeki dört sene boyunca ABD’yi yönetecek olması gelecek dönemde BTC açısından olumlu olarak değerlendirilmektedir. (Yatırım tavsiyesi değildir.)
