Kredi Notu Nedir? Bankacıdan Bilmeniz Gereken 5 Temel Bilgi!

Başlığı gördüğünüzde eğer bankacı değilseniz, finansal okur yazarlık konusunu araştırmadıysanız ve geçmişte de finans kurumlarına yolunuz çok düşmediyse üzülmeyin. Bu yazıda, ekonomi eğitimi almamış ve bankacılık bilgileri güçlü olmayanların da anlayacağı bir jargonla kredi notu nedir ve nasıl artırılır gibi konuları kısaca analiz edeceğiz. Her şeyden önce, konuyu günlük hayatımızın bir parçası olarak görmemiz gerektiğini belirtelim. Yani, şöyle düşünün ki; mahallenizde yolda yürürken tanıdığınız ya da tanımadığınız biri gelip sizden borç istedi. Doğal olarak ilk bakacağınız şey bu kişinin “güvenilir” olup olmadığı olacaktır. Tam da bu arada kredinin aslında “güven” anlamına geldiğinin altını çizelim. Kişiyi tanımıyorsanız mahalle sakinlerine gidip sizden borç isteyen kişiyi sorup soruşturursunuz. Diyelim ki; borç parayı verdiniz ve kişi gününde gelip bu tutarı size ödemedi ya da eksik ödedi. Sonrasında ise ertesi günü gelip sizden tekrar borç istedi. Yaklaşımınızın ne olacağını lütfen bir düşünün.

İşte bankalara gidip ister ticari ister ihtiyaç kredisi talebinde bulunduğunuzda da durum pek farklı değildir. (Aralarındaki fark önemlidir) Tıpkı sizin borç isteyen kişinin durumunu mahalledeki tanıdıklara sormanız gibi bankalar da kredi talep edenleri sorgularlar. Onların bunu yaptıkları yer Findeks adlı kuruluş ve ölçü birimleri de kredi notudur. KKB skoru olarak da bilinir. 0 ile 1900 arasında belirlenen bu skora göre bankalar da kişileri güvenilir yani kredi verilebilir ya da güvenilmez yani kredi verilmez olarak ayırabilir. Yani mesela “Kardeşim kredi kartının borcunu bir defa geciktirdim ne olacak ki neden kredi vermiyorsunuz?” diye isyan eden kişinin mahallede sizin borç verdiğiniz ve gününde size bu borcunu geri ödemeyen kişiyle aynı durumda olduğunu düşünün. Günümüzde liberalizme dayalı kapitalist sistemde banka ya da finans kurumlarını suçlamak kolaydır.

Öte yandan onlar da kamu kurumlarının düzenlediği yasal altyapı içerisinde çalışan ve kâr amacı güden anonim şirketlerdir. Yani, temelde onlar da birer şirket ya da ticarethanedir. (Komünizm mi dediniz?) Bu arada kredi çekerken dikkat edilmesi gereken hususlar yazımızı okumalısınız.

Kredi Notu Önemi Nedir ve Nasıl Belirlenir?

Yukarıda da belirttiğimiz gibi temelde finansal güven anlamına gelen kredi notu, kişilerin finansal bugünü ve geçmişine dayanan, bireylerin mali riskini ölçmeye yarayan bir puanlama ya da skorlama sisteminin adıdır. Ülkemizde bir kısmına kamunun bir kısmına da bankaların ortak olduğu Findeks adlı kuruluş tarafından takip edilen ve bir nevi finansal güvenilirlik ölçümü olan bu skor 0-1900 aralığındadır. Yani eğer skorunuz sıfıra yaklaşıyorsa kredi puanınız düşük, 1900’a yaklaşıyorsa kredilendirme skorunuz yüksek demektir. Bankalara çoğu zaman gelen kişiler bunu bilmeden gelip kredi başvurusunda bulunurlar. Eğer geçmişte ya da mevcut durumda ödemelerinde gecikme var talepleri çoğu zaman ret edilir. Çünkü belirli bir puanın altındaki skora sahip müşterilere finans kuruluşlarının kredi vermesi mümkün değildir. Kredi notlarının düşük olduğu söylenince de hemen kredi puanı artırma yöntemlerini araştırmaya başlarlar. Bu anlamda, son yıllarda finansal bilincin arttığını söylemek mümkündür.

Kredi skoru hesaplama konusunda bireylerin kafaları karışıktır. Yani, tüketici ya da ihtiyaç kredisine başvuran kişilerin bu skorların nasıl hesaplandığını bilmesine gerek yoktur. Sadece kredi notu yükseltme yöntemlerine odaklanıp bunlarla doğru orantılı hareket etmeniz yeterli olacaktır. Böyle hareket ederseniz zaten zaman kredi skorunuz artacaktır.  Yaklaşımınızın temelinde bütün ödemelerinizi en geç son ödeme tarihinde yapmanız gerektiği olmalıdır. Yani ister kredi kartı olsun ister taksitli tüketici kredisi olsun son gününde mutlaka ödeyin. “Aman canım bir gün geciktirdim ne olacak?” demeyin. Bir günlük gecikme de olsa bu durum skorunuzu düşürecektir. Unutmayın ki son dönemde kiralar bile belirlenir notlar sorgulanır. Ayrıca kredi faiz oranlarında da çok önemli bir etkendir.

Yine de kredi notu nasıl belirlenir dendiği zaman şu şekilde maddelemek mümkündür:

• Ödeme alışkanlıkları: Yapay Zekâ ve dijitalleşmenin her yanı sardığı bu dönemde finans sektörü de oldukça dijitalleşmiştir. Burada çok kritik bir bilgi olarak fatura ödemelerinize dikkat etmenizi öneriyoruz. Kredi notu hesaplanırken fatura ödemelerindeki gecikmeler de artık kredi puanınızı düşürmektedir. Yani faturalar dahil olmak üzere finansal sistemdeki ödeme alışkanlıklarınız kredi puanınızı etkileyecektir.

Geçmiş ve Kredi Kullanım Oranı Skorunuzu Etkiler

• Finansal Geçmişiniz: “Amaan canım üniversitedeki öğrenci kredi kartım avukatlık olmuş ama üzerinden çok zaman geçti.” Demeyin. Dijitalleşen finansal sistemde kredi puanınızı etkileyen en önemli unsurlardan bir tanesi de finansal geçmişinizdir. Unutmayın geçmişiniz finansal da olsa sizi takip etmeye devam edecektir.
• Kredi Kullanım ve Limit Doluluk Oranı: Findeks kredi notunuzu etkileyen en önemli unsurlardan bir tanesi de mevcut durumdaki kredi kullanım ve limit doluluk oranınızdır. Şöyle düşünün ki; bir bankaya kredi talebinde bulunduğunuzda mevcut kredi kartlarınızın limitlerinin hepsi doluysa karşı taraf bunu bir risk unsuru olacak görecektir. İşte limitlerinizin dolu olması bir risk unsuru olduğu için bu da sizin kredi puanınızı düşürecektir.
• Kredi Başvuru Sıklığı: Bu hata çok sık rastlanan bir durumdur. Yani bazen sırf meraktan dolayı internetten ya da cep telefonu uygulamalarından kredi başvurusu yapan insanlar vardır. Unutmayınız ki her başvurunuz sistem tarafından bir ihtiyaç olarak algılanır ve bu risk seviyenizi artıracağından puanınız düşecektir. Ayrıca bir bankadan ret yediğiniz an diğer bankalar da hemen pozisyonlarını değiştirecektir.
• Gelire Göre Borçluluk Durumu: Takdir edersiniz ki bir kredi talebi değerlendirilirken ilk bakılacak hususlardan birisi de başvuran kişinin gelir durumudur. Yani bu birey mevcut geliriyle talep ettiği tutarı ödeyebilir mi sorusunun cevabı çok belirleyicidir. Tabi mevcut borçluluk durumu gelirine göre yeterli ya da yüksek seviyede ise zaten direkt olarak ret gelme ihtimali yüksektir. Bu tür durumlarda kira ya da ek gelir gibi yan gelirleriniz varsa belgelemeniz olumlu yanıt alma şansınızı arttıracaktır.

Kredi Notu Yükseltmenin Yolları

Bu aşamaya kadar kredi notunun ne olduğundan, önemi ve nasıl belirlendiğine kadar birçok hususa değindik. Eğer bu konular kafanıza tam olarak oturmadıysa tekrar etmenizi öneririz. Anladım diyorsanız sıra şimdi de kredi puanınızı arttırmanın yöntemlerini sıralamaya geldi. Her şeyden önce bankacı gözüyle bakacak olursak lütfen sırf aidat geldi diye koşa koşa kredi kartınızı iptal ettirmeyin. Çünkü iptal edeceğiniz her bir kredi kartı, finansal geçmişi ve olumlu ödeme alışkanlıklarını da yanında götürmektedir. Yani kartı iptal ettirdiğiniz an onunla birlikte gelen olumlu yönleri de kaybedersiniz demektir. Kredi notu sıfır ya da düşük olduğu için tam evlenme ya da eğitim aşamasında ihtiyacı olan, tanıdıkları ya da akrabalarından borç bulamayan ve finansal kuruluşlardan da krediye erişemeyen insanları düşününce sanki aidat ödemek daha rasyonel gibi değil mi?

Kredi puanınız sıfır ya da düşükse bunu arttırmanın ilk yolu faturalar dahil mevcut ödemelerinizi düzenli yapmak ve çok çok düşüklü bile olsa bir finans kurumundan kredi kartı almaktır. Bu kartı alıp her ay çok düşük de olsa kullanıp gününde ödeme yaparak aydan aya kredi notunuzun arttığını göreceksiniz. Puanı düşük ya da sıfır olanlara kart vermeyen bankalar olduğu gibi mevcut gelir belgenizi ibraz ederseniz düşük de olsa limit açma şansı olan bankalar da olabilecektir. Eğer alamazsanız kartın limiti kadar nakit para bloke edebileceğinizi belirtirseniz olumlu yanıt alma şansınız yüksektir. Skoru arttırmak zor değil, siz yeter ki faturalar dahil ödemelerinizi düzenli yapın ve gelirinizi belgeleyin.

Bu aşamada kredi puanınızı arttırmanın yollarını sıralayacak olursak:

• Mevcut borçluluk durumunuzu azaltın.
• Sık sık kredi ya da kart başvurusunda bulunmayın.
• Faturalarınız dahil bütün ödemelerinizi gününde yapın.
• Kişisel finans yönetiminize dikkat edin.
• Kredi kartlarınızı limitin sonuna kadar sürekli olarak dolu kullanmayın.
• Az da olsa tasarruf yapıp bankalarda biraz para tutun. Algoritmalar bunu okuyacaktır.
• Limitlerinizi dönem dönem gözden geçirip arttırmaya çalışın. Böylece riskiniz aynı kalırken limitleriniz artacağı için borçluluk ve kredi kullanım oranınız azalacaktır.

Kredi Puanı Öğrenme ve Kredinin Rolü

Buraya kadar okuduysanız artık finansal okuryazarlık konusunda belli bir aşama kaydettiniz demektir. İşte buradan sonrasında finansal olgunluğu arttıracak adımlar atmanız gerekir. Tam da bu aşamada belirtmek gerekir ki kredi puanınızı öğrenmek için Findeks’in ilgili sitesini ziyaret edip oradan kendinizi uygun bir paket satın almanız mümkündür. Ayrıca e-devlet’e girip ara kısmına “kredi notu öğren” gibi aramalar yaparak ulaşmanız da mümkündür. Unutmayın ölçmediğiniz ya da bilmediğiniz şeyi yönetemezsiniz. Sonuçta kredi notu sizin finansal güvenilirliğinizin bir yansımasıdır ve onu yükseltmek için adımlar atmalısınız.

Nihai olarak belirtmek gerekir ki; yapay zeka, algoritmalar ve dijitalleşmenin hayatın her yanını sardığı günümüz finansal dünyasında kredi notu faiz oranlarından ev kiralarına kadar bir çok alanda önemini arttırmaktadır. Artık emlakçılar bile ev kiralamadan önce kişilerden kredi skorunu belge olarak talep etmektedir. İşte burada bizlere düşen görev finansal güveni arttırmak ve ödemelerimizi gelirimize oranlı hale getirip puanımızı artırarak yüksek seviyede korumaya çalışmaktır.