Kredi Çekerken Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

Bir bankaya ya da finans kuruluşuna gittiğimizde hepimiz kendimizi gergin hissederiz. Sonuçta eğer ihtiyaç kredisi çekmek için oradaysak, borç isteyecek olmanın verdiği mahcupluk hissiyle biraz gergin olmamız normaldir. Bir de banka şubesine hazırlıksız gittiysek yandık. Banka çalışanının kredi girişi yaparken soracağı sorular karşısında dut yemiş bülbüle dönmemiz an meselesidir. Nihayetinde, bankalar Bankacılık Kanunu’na göre çalışan özel kurumlardır. Yani, size kredi verirken yasal olarak almaları gereken bazı evraklar ve sormaları gereken bazı sorular vardır. Bu nedenle size sorulan soruları lütfen kişiselleştirmeyin ve bütün doğruları net bir şekilde söyleyin. İşte bu noktada tam ve detaylı bilgi ile belge akışını sağlamak için kredi çekerken dikkat edilmesi gereken hususlar konusuna iyice hâkim olmamız gerekir.

Konuya girmeden önce belirtmek gerekir ki; tam olarak ihtiyacımız ve talep edeceğimiz tutarı net olarak hesaplamamız gerekir. Yani, bir ev, araba, beyaz eşya ya da herhangi bir ürün alacaksak bu ürünün tam olarak kaç paraya mal olacağını bilmemiz gerekir. Bu hesaplamayı iyi yaparsak tam olarak ne kadar krediye ihtiyacımız olacağını da netleştirmiş oluruz. Böylece bankacı arkadaşımız tam olarak ne kadar kredi gerektiğini sorduğunda afallamamış oluruz.

Faiz Oranı ve Gizli Masraflar

Çevrenizde yakın dönemde ihtiyaç kredisi kullanan birileri varsa onlara krediyi hangi faiz oranından çektiğini sorun. Bu soruya doğru cevap veren insan sayısı o kadar az olacaktır ki inanın şaşıracaksınız. Bunu bilen çıkarsa ona ilave olarak kalem kalem ne kadar kredi masrafı ödediğini sorun. Bunu da bilirse bir ödülü hak etmiş demektir. Araştırmalara göre özellikle gelişmekte olan ülkelerde yaşayan insanların finansal okuryazarlıkları oldukça düşüktür. Yani, genelde bu tür detay bilgileri bankaya sormadan krediyi kullanırlar. Oysa kredi faizi ve masrafları olmak üzere daha bankaya gitmeden önce yapmamız gereken bazı araştırmalar vardır.

Bankaya gitmeden, kredi çekerken dikkat edilmesi gereken hususlar listesi yapacak olursak;

• Kimliğinizi ve gelir belgenizi yanınızda götürün. Eğer maaş aldığınız bankaya başvuracaksanız kimlik yeterlidir, gelir belgesi ya da maaş bordrosu istemeyeceklerdir.
• İnternet üzerinden ya da fintech dediğimiz cep telefonu uygulamalarından bankalardaki faiz oranlarını karşılaştırın. Bazen bazı bankalar özel kampanyalar düzenlemektedirler. Bu şekilde en uygun kampanyayı yakalamanız mümkündür.
• İnsanlar özellikle konut ya da ihtiyaç kredisi çekerken insanlar genelde kredi faiz oranını sorarlar ama komisyon ya da masraflar toplamını sormazlar. Bankaların kredi faizlerinde kazançları yani net faiz marjları azdır. Yani, son dönemlerde asıl masraf ve komisyon kalemlerinden ciddi para kazanırlar.
• Ödeme planı örneği sorunsalı. Bu sorun genelde hepimizin finansal okuryazarlık seviyemize bağlı olarak yaşadığımız bir durumdur. Yani, krediyi çekmeden önce örnek bir ödeme planı alsak ve diğer bankalardaki kredilerle karşılaştırsak çok iyi olacaktır.
• Hayat sigortası kaç para? İhtiyaç kredisinde genelde her banka krediyi kullanan kişiye hayat sigortası yaptırmak ister. Hatta kredi kampanyalarını “hayat sigortalı faiz” ve “hayat sigortasız faiz” olarak ikiye ayırırlar. Çünkü hayat sigortası tutarının çoğu bankalara komisyon geliri ya da kâr yazacaktır. Öte yandan krediyi çeken kişi açısından hayat sigortasının bir avantajı da vardır. Yani, krediyi çeken kişinin vefat etmesi durumunda kredini kalan kısmını “çeşitli durumlara bağlı” olarak sigorta şirketi ödeyecektir.

Kredi Çekerken Dikkat: KKB?

Finansal okuryazarlık seviyesinin yüksek olduğu gelişmiş ülkelerde insanlar genelde kredi skorlarını bilirler. Buna ek olarak, kredi skorlarını nasıl yükselteceklerini, yüksek ise de nasıl koruyacaklarını tahmin ederler. Bu bağlamda, belirtmek gerekir ki; OpenAI ve diğer yapay zekâ devrimleriyle birlikte dijitalleşmenin bu kadar geliştiği bir dönemde kredi faiz oranları da git gide bireyselleşmektedir. Yani, kredi skorunuz (KKB skoru) iyiyse, skoru kötü olan birine göre çok daha uygun kredi faiz oranı ve koşullarına erişmeniz mümkündür. Kredi notu konusu, gelişmekte olan ülkeler için yeni denecek bir konudur ve önemli henüz yeterince anlaşılmamıştır. Bu noktada henüz kredi notu oluşmamış kişilere, mesela üniversiteden yeni mezun gençlere, düşük limitli de olsa bir kredi kartı alıp düzenli ödemelerini öneririz. Düşük geri ödemeler bile olsa ödemeleri düzenli yaptıkça KKB skorunuz yükselecektir. Böylece yarın öbür gün konut kredisi gibi yüksek miktarlı kredilere ihtiyacınız olunca yüksek skorla avantajlı bir şekilde banka şubesine gideceksiniz.

Öte yandan, kredi çekerken dikkat edilmesi gerekenler hususlar denince çektiğiniz kredinin içine yedirilme ihtimali olan gizli komisyon ve masrafları da iyice sorgulamayı unutmayın. Daha önce de belirttiğimiz gibi bazı finans kurumları faiz oranını düşük belirleyip hayat sigortası ve diğer ilave masrafları yüksek tutarak sizin toplam maliyetlerini yükseltebilirler. Bu noktada müşteri temsilcisine “kredi masrafı, sigortalar ve diğerleri dahil toplam maliyetimi öğrenmek istiyorum.” şeklinde net ve detaylı bir şekilde isteğini belirtirseniz size yardımcı olacaktır. Ayrıca, yukarıdaki maddelerde saydığımız gibi örnek ödeme planı almak sizin için önemlidir. Bu planı diğer bankadan aldığınız örnek planlarla karşılaştırıp nihai kararınızı veriniz.

Ek olarak belirtmek gerekir ki; görece daha büyük ilk beş banka ve kamu bankalarından en az ikisine mobil uygulamalarından kredi başvurusu yaparsanız ilgili bankalar çalışanları vasıtasıyla sizi arayacaklardır. Burada dikkat etmeniz gereken şey, mobil uygulamadan bilgi almaya çalışırken yanlışlıkla otomatik olarak krediyi hesabınıza geçmemenizdir.

Kredi Çekerken Aylık Ödeme!

Bu konuda girmeden önce şunu hatırlatmak gerekir ki; kredinin “faiz” gibi bir maliyeti vardır. Yani, eğer ihtiyacınızı kredi çekmeden giderme şansınız varsa önce bu şansınızı zorlamanız daha mantıklı olacaktır. Şayet bu ihtimali değerlendirdiyseniz ve son şansınız krediyse, gelirinize göre orantılı ve uygun bir taksit seçeneğini bulmayı unutmayınız. Yani, bu konuda çok deneyimli olmayan bir kişi, üstüne üstlük finansal okuryazarlık seviyesi de düşükse bazen çok faiz ödememek için vadeyi aşırı kısarak aylık ödemesini ödeme gücünün üzerine çıkarma riskiyle karşılaşır. Düşünsenize aylık geliri elli bin olan birisi çektiği kredinin uzun vadeli olmaması için mesela altı ay vadeli bir kredi çekiyor olsun. Bu kişi daha az faiz ödemek için vadeyi kısaltınca aylık taksit ödemesinin örneğin 30 bin olması durumuna aylık gelirinden arda kalan 20 bin ile geçinmek zorunda kalacaktır. Bu durumda örnekteki kişinin kredi taksitini geciktirme ihtimali yüksektir.

Peki kredide bir taksit gecikince ne olur? Öyle ya, kredi çekerken dikkat edilmesi gereken hususları sayıyorsak gecikme durumunda neler olacağını da düşünmek gerekir. Eğer sadece bir taksit geciktirirsek büyük bir sorun olmayacaktır.

Bununla birlikte gecikmeler alışkanlık haline gelirse yaşama ihtimalimiz olan durumları sıralayacak olursak:

• Gecikme faizi, normal faizden daha yüksektir. Yani taksitleri geciktirmeye başlarsak normalde ödeyeceğimiz faize bir de gecikme faizi eklenecektir. Bu da kredinin toplam maliyetini daha da arttıracaktır.
• KKB skorumuz her gecikmede biraz daha düşecektir. Gecikmelerin artması ve skorumuzun daha da düşmesi durumunda gelecekteki ihtiyaçlarımızda bankalardan kredi çekme ihtimalimiz git gide azalacaktır.
• Gecikme durumu maalesef zamanla alışkanlığa dönüşür. Yani, bir kere geciktiren tekrar geciktirebilir. Bu da moralite denen kredi ödeme ahlakını olumsuz etkiler. Doğaldır ki bu durumda bankalarla olan ilişkimiz zedelenecektir.