Amerikan Bağımsızlık Savaşı : Kanlı Koloni İsyanı!

Çocukluk dönemi 80 ya da 90’lara yani siyah beyaz da olsa televizyonların evlere yeni yeni misafir olmaya başladığı o döneme denk gelen nesiller o dönem yeni yeni kurulmaya başlayan özel televizyonlarda Pazar kuşaklarında kovboy filmlerini mutlaka hatırlayacaklardır. Ayrıca yine o dönemin televizyon kanallarında özellikle Pazar kuşaklarında ABD’nin kuruluş yıllarını anlatan filmleri hatırlarız. Bu filmlerde alttan alta bol Amerikan bayraklı duygusal ve Amerikan milliyetçiliği kokan sahneleri de anımsarız. Şöyle bir düşününce size de öyle gelmiyor mu? Bir dönemin en meşhur filmlerinin birçoğunun konusu kötü (!) ve haksız (!) Kızılderililer ile üstün (!) kovboyların mücadelesidir. Tabi bu filmlerde en haklı ve güçlü olan Amerikalı karakter, genellikle meşhur kuruluş ve Amerikan Bağımsızlık Savaşı ile mücadelesini vermektedir.

İşte bu bağlamda kişisel gelişiminize ve entelektüel birikiminize önem veriyorsanız bu konuda hakkında temel bilgiler edinmenizi tavsiye ederiz. Unutmayın ki iş hayatınızda ya da kariyerinizde orta ve üst düzey yöneticilik aşamasına geldiğinizde sizin beşeri sermaye birikiminiz ve entelektüel karakteriniz bir sonraki pozisyon için çok önemli hale gelecektir.

Amerikan Bağımsızlık Savaşı

İnternette merak edip arama motorlarına Amerikan Bağımsızlık Savaşı ya da Amerika Kurtuluş Günü yazıp arattığınızda karşınıza birbirine neredeyse tıpa tıp benzeyen sonuçlar çıkacaktır. İşte tam da bu noktada burada her zaman yapmaya çalıştığımız gibi kendi üslubumuzla ve tarafsız olarak Amerikan Devrimi de denen Amerikan Bağımsızlık Savaşını enine boyuna anlatmaya çalışacağız. Amerika kıtasının keşfiyle beraber kıtanın yerlileri olan Kızılderililerin öldürülerek ya da sürülerek sayılarının eritildiğini hepimiz biliriz. Az önce de belirttiğimiz gibi bu konuları işleyen ve genelde Kızılderilileri öcü olarak gösteren birçok film mevcuttur. Amerika’nın gittiği toprakları özgürleştirdiği ya da demokrasi götürdüğü hikâyesi ta o dönemlere kadar uzanıyormuş gibi görünüyor değil mi?

Kısaca ve en özet haliyle değerlendirecek olursak, Amerikan Bağımsızlık Savaşı, İngiltere sömürgesi olan Amerikan kolonilerinin (temelde 13 koloni) ağır vergilere (özellikle en son çıkan damga pulu vergisine) ve baskılara karşı isyan ederek bağımsızlıklarını kazandıkları savaştır. 1775 yılında başlayan savaş yaklaşık 8 sene sürmüş ve 1883 yılında İngiltere’nin ABD’nin bağımsızlığını tanımasıyla son bulmuştur.

Savaş Kimler arasındaydı?

ABD Bağımsızlık Savaşı, en temelde İngiltere kolonileri yani 13 İngilizce kolonisi ile Büyük Britanya arasında gerçekleşmiştir. Bununla birlikte sayıca az olsalar da o dönemde Amerikan topraklarında Fransa, Hollanda ve İspanya krallıkları gibi ülkelerin de küçük kolonileri vardı. Bu küçük koloniler de savaş başlayınca diğer büyük 13 koloniye katılmıştır. Öte yandan en basit anlamıyla savaş, İngiltere ile bağımsızlık isteyen Amerikalı koloniler arasında gerçekleşmiştir. Daha önce de ifade ettiğimiz gibi birçok kitaba ve filme konu olan bu savaş, Amerikan Milliyetçiliği fikrini ve Amerika’nın uluslaşma sürecini hızlandırmıştır. Ek olarak söyleyebiliriz ki bu süreç aslında Fransız İhtilalini de tetiklemiştir. Bağımsızlık fikri ve özgürlük ateşinin yanması Fransız halkına da bir nevi örnek teşkil etmiştir.

Bağımsızlık Savaşı Tarihi

Coğrafi keşifler ile birlikte Amerika kıtasının bulunması sonrasında Avrupa’dan insanlar, doğal kaynakları sömürmek ve altın bulabilmek umuduyla on binler halinde bu yeni kıtaya göç etmeye başlamışlardır. Aynı zamanda kıta Avrupa’sının krallıkları bu yeni ve zengin sömürge alanından yararlanmak için büyük bir yarış içine girmişlerdi. Döneminde sömürge güçleri olan İngiltere, İspanya, Hollanda ve Fransa gibi ülkeler Amerika kıtasında büyük bir sömürge rekabeti içindeydiler.

Bu rekabetin sonucunda 1763 yılında Britanya yani İngiltere’nin büyük zaferiyle sonuçlanan Yedi Yıl Savaşlarından sonra Fransa Amerika’daki sömürgelerinden Britanya’ya teslim etmek üzere vazgeçmek zorunda kalmıştır. Kolonilerin neredeyse tamamının hâkimi ve emperyal gücü konumuna ulaşan İngiltere/Büyük Britanya ise artan maliyetleri vergi artışlarıyla karşılamaya çalışmış ve yerli halkın üzerine büyük bir yük bindirmiştir. Özellikle çay fiyatlarını artıran vergileri de içeren Townshend yasası sonrası bağımsızlık yanlısı asilerin Boston Limanındaki çay gemilerine gizlice sızıp içerideki çayları deniz dökmeleri olarak bilinen “Boston Çay Partisi” hadisesi savaşın başlangıcıdır. Buradan da anlayacağımız üzere Amerikan Bağımsızlık Savaşı bir gün de çıkıp süren ve sonra eren kısa bir süreç değildir.

Bu olay üzerine İngiliz kolonilerinin isyan etmesiyle başlayan bir iç savaş olarak bilinen Amerikan Devrimi,  sonrasında Hollanda ve İspanya kolonilerinin de katılmasıyla büyük bir yangına dönüşmüştür. Bu noktada Fransa’nın bu savaştaki konumu çok önemli ve kritiktir. Savaşın başında kolonilere karşı savaşan Fransa daha sonra İngiltere’nin karşısında ve kolonilerin yanında konumlanmıştır. Alttan alta ve gizliden kolonilere asker ve silah sağlayan Fransa bu süreçte mali açıdan zayıflamıştır. Tam da bu aşamada Amerikan Bağımsızlık Savaşı’nın bu yönüyle Fransız İhtilalini tetiklediğini de söylememiz yanlış olmayacaktır. Ayrıca 4 Temmuz 1776 yılında koloniler tarafından yayımlanan Amerikan Bağımsızlık Bildirgesi de bağımsızlığın sembolüdür.

ABD Bağımsızlığı Ne Zaman?

Bu süreç içerisinde Fransa da 1778 yılında İngiltere’ye savaş ilan etmiştir. Burada Fransa’nın temel amacı İngiltere’nin zayıflaması ve elindeki kolonilerden bazılarını geri alabilmektir. Fakat süreç farklı şekilde ilermiş ve Britanya kolonileri nihai olarak 25 Kasım 1783 tarihinde George Washington liderliğinde nihai olarak İngiltere’yi yenerek bağımsız Amerika Birleşik Devletleri’ni kurmuşlardır. Savaşın kazanılmasıyla birlikte Amerika’daki çatışma ortamı ve iç savaş tamamen bitti diyemeyiz. Bununla birlikte savaş sonrası artık bağımsızlık ilan edilmiş ve artık içerideki huzursuzluk ve kargaşalara odaklanacak güç toplanmıştır.

ABD devleti tarihindeki en önemli olayları sırasıyla 4 Temmuz 1776 Bağımsızlık Bildirgesi nin yayımlanması ile birlikte 25 Kasım 1783 Amerikan Bağımsızlık Savaşı ‘nın kazanılmasıdır.

ABD Devriminin Nedenleri?

Amerikan Devrimi, gerçekleşme biçimi ve sonuçlarıyla birlikte değerlendirilince anlaşılacaktır ki; bu olay dünya tarihinin seyrini değiştiren nadir olaylardan biridir. Coğrafi keşifler, Rönesans, reform hareketleri ve Avrupa’da gerçekleşen düşünsel fikir akımları ile felsefi hareketler Amerika’daki koloniler olduğu gibi her ülkede bağımsızlık duygularını tetiklemiştir. Bununla birlikte irili ufaklı birçok olay ya da fikir bu bağımsızlık savaşının nedenleri arasında sayılabilmektedir.

Amerikan Devrimi ve Bağımsızlık Savaşı Nedenlerini maddeler halinde özetleyecek olursak;

• İngiltere’nin kolonilerine ağır vergiler koyarak mali açıdan baskı kurması ve bunaltması,
• Özellikle 17.yüzyıl Avrupa’sında ortaya çıkan felsefi ve fikir akımlarının kolonilerde bağımsızlık fikri oluşturması,
• Townshend kanunu

olarak sıralanabilir.

Amerikan Devrimin Sonuçları?

Amerikan Bağımsız Savaşı veya kısaca Amerikan Devrimi’nin aslında en temel sonucu Amerika Birleşik Devletleri’nin kurulmasıdır. Bu savaşın sonucunda George Washington önderliğindeki koloniler Büyük Britanya devletini yenmiş ve özgürlüklerini kazanmışlardır. Sonrasında bu savaşın etkileri Fransa’da da görülmüştür. Yani söylenebilir ki ABD Bağımsız Savaşı Fransız ihtilalinin gerçekleşmesine dolaylı olarak da olsa katkıda bulunmuştur. Öte yandan Amerikan Devrimi sonrasında İspanya Krallığı büyük darbe yemiş ve kolonilerini kaybetmiştir.

Genel olarak baktığımızda birçok sonucu ya da etkisi olmakla birlikte Amerikan Bağımsızlık Savaşı ya da Amerikan Devriminin kısaca sonuçları şu şekilde sıralanabilir;

• Amerika Birleşik Devletleri resmen kurulmuştur.
• Bağımsızlık fikirleri yayılarak Fransız İhtilali ne etki etmiştir.
• Bu süreç sonrası Avrupa’daki krallıklar ve imparatorluk dağılma sürecine girmiştir.
• İspanya krallığı, İngiltere ve Fransa gibi ülkeler ekonomik olarak zorluğa girmişlerdir.
• Koloni fikri ve sömürgeci zihniyet büyük darbe yemiştir.

Dünya tarihini bir bütün olarak ele alınırsa yakın çağ yeniçağ gibi belli başlı önemli dönemler olduğunu görürüz. Bu dönemlerin başlangıcı ve bitişleri Roma imparatorluğunun yıkılması, Buharlı makinelerin icadı veya Fransız Devrimi gibi önemli olaylar ile gerçekleşmektedir. Tarihçilere göre Amerikan Devrimi ya da Amerikan Bağımsızlık Savaşı bir çağ kapatıp bir çağ açan olaylardan değildir. Bununla birlikte bize göre adı henüz konmamış olsa da Amerika Birleşik Devtleri’nin kurulması neredeyse çağ açacak kadar önemli tarihi bir olaydır. Kurulduktan kısa bir süre sonra ekonomik güce ulaşan ve sonrasında dünya savaşlarının neticesinde dünya süper gücü haline dönüşen birleşik devletler dünya siyasi tarihine damga vurmuştur.

ABD için sırada ne var?

Ünlü tarihçi ve filozof Yuval Noah Harari‘nin de Sapiens ve Homo Deus kitaplarında belirttiği gibi Sovyetler Birliğinin dağılmasından sonra faşizm ve komünizmden geriye tek hakim güç ABD önderliğindeki liberal demokrasi kalmıştır. 2008 Ağır küresel finans krizinden sonra ise bütün dünyada liberal demokrasi tartışılmaya başlanmıştır. Acaba liberal demokrasi denen şey Amerika’nın kendi hegemonyasını dünyadaki diğer devletlere dayatması mıydı? Ya da liberal demokrasinin artık sonu mu geldi? Aslında bu soruları sormak çok mantıklıdır ve düşünce dünyamızı da oldukça geliştirir.

Bu açıdan bakarsak Prof. Harari’nin de belirttiği gibi her ne kadar bazı defoları ve sorunları olsa da günümüzde hala liberal demokrasi tüm dünyada küresel olarak en doğru yönetim sistemi olduğuna inanıyoruz. Yani tüm dünyadaki uluslararası organizasyonlar ve G-20 gibi devlet toplulukları bir araya gelip liberal demokrasiyi yıkmak yerine onu yenilemenin revize etmenin yollarını aramalıdır.