İçindekiler
21.yüzyılın ilk çeyreğinde internetin hızla günlük yaşamın içine girmesiyle git gide globalleşen dünyada artık online eğitimden, toplantılardan ya da yemek tarifi videolarından kaçamadığımız gibi online mülakat kavramından da kaçmamız mümkün değildir 🙂 Düşünsenize eskiden kasvetli odalarda yapılan toplantılar şimdi ev ortamında rahat koltuklarımızda ve genellikle Zoom üzerinden gerçekleşmektedir.
Hele de COVID-19 pandemisinden sonra her şeyin online sisteme geçtiğini düşünürsek, birçok işyerinin işe alım görüşmelerini dijital olarak gerçekleştirmesi normal karşılanmaktadır. O günlere geri dönersek, hatırlarsanız herkesin evlere resmen hapsolduğu günlerde bir çok süreç Zoom uygulaması üzerinden yürümeye başlamıştı. Kurum ve kuruluşlar da bu duruma hemen ayak uydurarak işe alım süreçlerini dijitale taşıyarak online iş görüşmelerine başlamışlardı. Pandemi sonrası hibrit denen karma yapıya geçtik ancak online mülakat konusu gündemde kalmaya devam etmiştir. Yani önemini kaybetmemiştir.
Kariyer yönetimi ve kişisel gelişiminiz açısından çok önemli olan bu konuyu bu yazımızda ele alıyoruz. Dijitalleşen günümüzde bu konulara aşina olmak neredeyse zorunludur. Bu tür gelişmelere ayak uyduramayan şirketler bile rekabette geriye düşerek ciddi zararlara uğramaktadırlar.
Online Mülakatlar Çağı
Aslında normal şartlarda fiziki ortamda mülakat ne demek ise dijital ortamda mülakatta bu fiziki ortamın dijitale, çoğunlukla da Zoom’a taşınmış halidir. Genel olarak fiziki ortamdaki bir mülakatta neye dikkat etmek gerekirse sanalda da ona dikkat etmek gerekir. Yani birilerinin söylediği ya da ima ettiği aslında çok da sihirli ya da tılsımlı bir kavram değildir, lütfen rahat olalım 🙂
Bazı arkadaşlarımız fiziki ortamda olmadıklarında rahat hissedemediklerini ve özellikle ev ortamındaki dijital iş görüşmelerinde gerildiklerini belirtmektedirler. Aksine karşınızdaki insan kaynakları uzmanı da ev ortamında olduğunuzun farkındadır ve bu nedenle de gergin olmanızı çok normal karşılayacaktır.
Öte yandan belirtmek gerekir ki her ne kadar iki kavram iş görüşmesiyle ilgili de olsa fiziki ortamda beden dilinizi kullanma özgürlük ve alanınız daha yüksektir. Aksine online mülakat esnasında beden dilimizin görece az bir kısmı devreye girmektedir. Aşağıda tüyolar ve önemli noktalar kısmında da detaylandıracağımız üzere ses tonu, göz teması ve güler yüz dijital ortamdaki iş görüşmelerinde çok daha önemli hale gelmektedir.
Online Mülakat Örnek Sorular
Fiziki ortamda gerçekleştirilen geleneksel mülakatlarda sorulan sorular ile online mülakat soruları arasında temelde ciddi farklar bulunmamaktadır. Bununla birlikte dijital çağa ayak uydurmanın doğal bir gerekliliği olarak adayların dijitale yatkınlığı ve dijital bilişsel yetkinlikleri bazı durumlarda değerlendirilmektedir. Bu açıdan bakacak olursak fiziki ortamda gerçekleştirilen mülakatlarda adayın dijital ve bilişsel yetkinliklerini canlı canlı test etme imkânı daha azdır. Oysa dijital ortamda bu konuda daha fazla imkân bulunmaktadır. Örneğin kendinizi insan kaynakları uzmanının yerine koyun ve o an dijital mülakata başlarken adayın Zoom’da kamerasını açmayı ya da sesini kapatmayı bilmediğini gördüğünüzü farz edin. Zoom’u daha önce hiç kullanmamış bir adayla karşılaştığınızı düşünün.
Bu tür durumlarda daha önce defalarca Zoom kullanmış ya da uygulamaya oldukça hâkim görünen bir adayın çok daha önde olacağı açıktır. Bu noktada belirtmek gerekir ki; mülakat, fiziki ortamda bile gerçekleşiyor olsa bilişsel ve dijital becerileriniz ile yatkınlığınızı arada vurgulamanız önemli olacaktır.
Bu bağlamda yeni nesil dijital ortam online mülakat sorularına bazı örnek sorular verebiliriz;
- Dijitalleşmeye bakış açınız nedir?
- Dijitalleşmenin iş hayatına etkilerini değerlendirebilir misiniz?
- Dijital dönüşüm kapsamında öncülük etmek istediğiniz bir rol olabilir mi?
- Dijital dönüşümün verimliliği arttırdığına inanır mısınız? Neden?
- Yapay zekânın iş gücüne katılmasının iş kollarına etkileri ne olabilir?
- Online mülakatlar sizce adayların gerçek performansını yansıtır mı?
- Online mülakat sizce başarılı olabilir mi?
Online Mülakat İpuçları
Fiziki ortamda gerçekleştirilen mülakatlara alışmış bir nesil olarak Zoom üzerinden gerçekleştirilen mülakatlarda biraz geriliyor olduğumuz gerçektir. 🙂 Ama ne yapıyoruz hemen uyum sağlıyoruz ve değişmeyen tek şey değişimin kendisidir diyoruz. 🙂 Fiziki ortamın samimiyet ve sıcaklığını dijital ortamda bulamasak da kendimizi ve davranışlarımızı uyarlayarak dijitalde en azından sıcak ve samimi bir ortam kurmaya çalışabiliriz. Bu noktada online mülakatlarda başarılı olmak için yapılması gerekenleri ya da ipuçlarını bilgilerinize sunmaya gayret edeceğiz. Aşağıdaki her bir madde her bir mülakat için illa olmazsa olmaz kural değildir. Bu madde, bilgi ya da taktikleri size fikir vermesi açısından sıralamak isteriz.
Önce Teknik Kontroller
Daha önce de bahsettiğimiz açıdan yine bakmanızı isteriz, yani yine lütfen kendinizi mülakatı yapan ve adayı değerlendirecek olan insan kaynakları uzmanının yerine koyun. Karşınızdaki aday mülakata geç gelsin ve bunu da “mikrofon çalışmadı ya da kamera görüntüyü vermedi” gibi bir mazeretle açıklamaya çalışsın. Düşününce pek ikna olmadınız değil mi? Sizden ricamız lütfen kendinizi bu duruma düşürmeyin.
Yani online mülakat esnasında değil iş görüşmesinden en az 1 ya da 2 saat önce mikrofon, kamera ya da internet ayarlarını kontrol edip hepsinin sorunsuz olarak çalıştığından emin olun.
Bu noktada bir detaydan da bahsetmek isteriz. Evden mülakata girdiğiniz ortamda kablosuz internet bağlantısı olsa da bile size tavsiyemiz kablolu internet bağlantısı kullanmanızdır. Kablosuz bağlantıda saniyelik ya da anlık da olsa gerçekleşecek kopmalar dikkatinizi dağıtacaktır, bunu lütfen unutmayın. Ethernet kablosunu bilgisayarınıza takıp dijital iş görüşmesi esnasında kablolu bağlantının güvenini hissediniz 🙂
Zoom Mülakatında Giyim
Bu konu hakkında çeşit söylentiler ve spekülasyonlar var 🙂 Hatta internette dönen bazı popüler videolarda takım elbise altına şort giyen iş insanlarının komik görüntüleri mevcuttur. Burada kendinize şu soruyu sorun ve vereceğiniz yanıta göre Zoom’da mülakat esnasında nasıl giyinmeliyim sorusunun cevabını siz verin. Kariyer hayalleri kurduğunuz bir işe alım esnasındaki online mülakatta üstünüzde ceket kravat var diyelim. O an altınızda şort olsa sizce kendinizi mülakata tam olarak verme şansınız olur mu? Eğer bu soruya cevabınız evet ise görüşme esnasında altınıza şort giymenizi destekleriz 🙂
Ama lütfen gerçekçi olalım. Vücut ve insan psikoloji bir bütündür. Yani altımızda şort var iken ve kendimizi rahat-gevşemiş hissederken üstümüze ceket ve kravat giyerek katıldığımız bir mülakatta o an ki ruh durumumuzu bir bütün olarak ciddi tutar mıyız? Bunun cevabını size bırakıyoruz.
Bu detay dışında Klasik Mülakat Soruları yazımızda da bahsettiğimiz gibi online mülakat esnasında fiziki iş görüşmesinde giydiğimiz kıyafetleri giyebiliriz. Vücudumuzun kamerada görünmeyen kısımları konusu hakkında size görüş bildirmek istedik. Bütün bu bilgi ve yorumlar ışığında karar size aittir.
İş Görüşmesinde Ortam
Fiziki klasik mülakatlarla karşılaştırıldığında online iş görüşmesi konusundaki en önemli konulardan birisi de ortamın sessizliği ve doğru ışık konusudur. Bazı ortamlarda ışık o kadar kötüdür ki kameranız iyi bile olsa karşı taraf sizi net göremez. Dijital ortamda gerçekleştirilen bir iş görüşmesinde takdir edersiniz ki yüzünüzün net görünmesi çok önemlidir. Ayrıca ortamın sessiz olması da önemli bir diğer konudur. Siz konuşurken arkadan aşırı ortam sesi ya da gürültü gelmesi durumunda sözlerinizin anlaşılmama ya da yanlış anlaşılma riski olacaktır. Nihai olarak belirtmek gerekir ki aydınlatmanın iyi olduğu ve yeterli sessizliğin sağlandığı bir ortamda online mülakatı gerçekleştirmeniz çok önemlidir.
Dikkatli Dinle ve Göz Teması
Fiziki bir ortamda olmadığınız için normalde de önemli olan göz teması mülakat esnasında çok daha önemli hale gelmektedir. Ayrıca yine fiziki ortam ve yakın temas olmadığı için karşınızdaki kişiyi çok iyi dinlemeniz ve anlamanız gerekmektedir. İnsanların gözlerini kendisinden kaçıran kişiler hakkında çok olumlu düşünmediği bilinen bir gerçektir. Ayrıca insan kaynakları uzmanı kendisini net şekilde dinleyip anlamadan sorulara cevap verdiğinizi düşünürse sizin hakkınızda olumlu izlenim edinmeyecektir.
Online Mülakat Not Tut!
Genelde not tutan insanlar karşı taraf üzerinde olumlu izlenim bırakır. Toplantılarda, eğitimde ya da herhangi bir oturumda not tutan kişiler konuyu ciddiye aldığı ve sonrasında hatırlamak için de önemli başlıkları not ettiği izlenimi verirler. İşte bu noktada mülakatta özellikle mülakatı yapan karşı taraf yani mülakatçı sizin hakkınızda tespitlerde bulunursa ya da herhangi özellikli bir durumdan bahsederse not tutmanızı ve bunu da belli etmenizi öneririz.
Yani not tutmak zahmetli bir iş değildir ve karşı taraf için sizin adınıza olumlu izlenim bırakacaktır emin olun.
Görüşme Öncesi Son Prova
Yazımızı buraya kadar okuduysanız zaten online mülakat konusunda ciddi bir bilgiye sahip oldunuz demektir 🙂 Sıra geldi bu bilgileri finalden önce son kez test etmeye, yani deneme amaçlı kullanmaya. Size önerimiz; iş görüşmesine girmeden en az bir gün önce tıpkı gerçekten mülakattaymışsınız gibi giyinip kuşanıp bilgisayar karşına geçmenizdir. Sonrasında kamerayı, mikrofonu ve internet bağlantısını da test edip kendinize prova mülakatı yapabilirsiniz.
Bir arkadaşınıza deneme Zoom daveti atıp mülakat provası yapmanızı öneririz. (kendi kendinize de neden olmasın) Örnek sorulara hazırladığınız örnek cevapları tıpkı karşınızda bir insan kaynakları uzmanı varmış gibi sesli şekilde verin. Bu aşamada süre tutmanızı da öneririz.
Zoom üzerinden bu test görüşmesini kaydedip daha sonra izlerseniz gözünüze takılan hataları da düzeltme imkânınız olacaktır. İnanın eğer bunu da gerçekleştirirseniz özgüveniniz artacak ve online mülakat esnasında kendi kendinize “ben bunu zaten dün yapmıştım bugün biraz farklı ama olsun neden yapamayayım ki?” diyeceksiniz. Ayrıca mülakatta yanınızda bulunması gereken şeyler yazısını da okumanızı öneririz.
Daha önce de dediğimiz gibi özellikle Z kuşağının hakim olmaya başladığı bir iş piyasasında bu tür mülakatların sayısı artacaktır ve hepimizi bu yeni duruma ayak uydurmakla mükellefizdir.
