Sessiz İstifa: İş Hayatında Düşük Motivasyonun İfadesi

Plazaların dili olsa da konuşsa… Ne sesli istifalar yaşanır da konuşulmaz değil mi? Kabul etmek gerekir ki kimilerine aşırı sosyetik ya da gerçek üstü gelen bu tür kavramların beyaz yakalar arasında popüler olması tesadüf değildir. Mavi yaka ya da diğer adıyla işçi sınıfına göre çalışma şartları görece olarak daha iyi olan beyaz yakaların mobbing ya da çalışma ortamındaki baskılara karşı daha hassas olduğu bilinen bir gerçektir. İşte bu bağlamda son dönemde dünya genelinde çok popüler hale gelen sessiz istifa kavramını bu yazı ile hep birlikte araştıracağız. Tek bir tanımı olmamakla birlikte çalışanların aslında istifa etmeden istifa etmesi olarak tanımlayabileceğimiz bu kavram son dönemde insan kaynakları uzmanları arasında ve özellikle beyaz yakalar arasında çok konuşulan bir konu haline gelmiştir.

Bazen bir üst ünvanlı çalışanın laf sokması, bazen ters bir bakışı ya da bazen gerçekten fark yarattığınızı düşündüğünüz bir işiniz sonrası beklediğiniz takdiri görememek… İnsanın kendini çalıştığı yere ait görmemesi ya da oradan içten bir kopuşla aslında ruhen ayrılması gerçekten zordur. Sabahları daha zor uyanırsınız ve işe giderken ayaklarınız geri geri gitmeye başlar. İşte aslında sessiz istifa kavramının başlangıç noktası burasıdır ancak belki de siz bile farkında değilsinizdir. İş kariyer yönetimi ve kişisel gelişime geldiği zaman yeni ve trend kavramları bilmenin ne kadar önemli olduğunu söylememize gerek yoktur sanırız 🙂 Yani bir mülakat esnasında konu oralara gelince bu konu hakkında bilgi sahibi olduğunuzu belirten birkaç cümle söyleseniz fena mı olur?

Sessiz İstifa Nedir? Temel Kavramlar ve Özellikleri

İlk olarak 2009 yılında ortaya atılan bu kavram 2021 yılında TikTok’ta paylaşılan bir çalışan videosuyla popüler olarak özellikle Z kuşağının etkisiyle trend bir topic/konu haline gelmiştir. Çalışanın işyerindeki mutsuzluğuna rağmen istifa etmeyip kendisinden beklenen minimum çabayı göstererek, hiçbir ilave katma değer üretmeden çalışmasını ifade eder. Kişi aslında o an biraz da mecbur olduğu için çalışmaktadır ancak özveri, motivasyon ve enerjisiyle birlikte doğal olarak iş tatmini ile mutluluğu da yoktur. Her gün işe sadece gelip gider ve kendisinden beklenen asgari işi yapar.

Bu durumdaki çalışanımız, işyeri için düşünmeyecektir. Ayrıca, ilave çaba göstermeyecek ve sorumluluk almayacaktır. Doğal olarak bu kişinin o işyerinde kariyer ya da gelecek planı yoktur ve hatta işyeri ile amirlerine karşı pasif bir direniş-tepki içerisindedir. Bir kişinin bu tepkisi ya da durumu genele yayılmazsa ne olacak ki canım bir şey olmaz diyebilirsiniz.

Örnek vermek gerekirse bu olgunun yüz kişilik bir işyerinde önce bir kişiden başladığını varsayalım. Sonrasında zamanla yayılarak elli kişinin “sessizce ayrılma” olgusunu yaşaması o işletmeyi ya da şirketi batıracaktır unutmayın…

Sessiz İstifa Nedenleri?

Çok doğaldır ki; herkes işyerinde huzur içinde, işi tatmini ve mutluluk duygusuyla çalışmak ister. Bununla birlikte bazı sebepler nedeniyle zamanla ya motivasyonu düşer ya da mutsuz olmaya başlar. Sessiz istifa olgusu ve insanları bu noktaya getirecek birçok neden olabilmektedir. Biz, burada sadece belli başlı temel maddeleri sıralayacağız.

Sessiz İstifa Nedenleri şu şekilde sıralanabilir:

• En temel neden maaştır. Çalışanlar kimi zaman işe duydukları ihtiyaç nedeniyle işe girerken işten elde etmeyi umduğu maaşı daha düşük gösterirler. Bir süre sonra da yaptıkları iş ile elde ettikleri ücret gelirinin orantılı olmadığını düşünerek yavaş yavaş zihinsel olarak işten kopmaya başlarlar.
• Sessiz istifa kavramının en önemli bir diğer nedeni ise kariyer yolunun kapalı olmasıdır.
• İşyerinde mobbing olarak da bilinen ruhsal işyeri tacizi – amir zorbalığı mevcudiyetinin bulunması,
• İş ortamının ve koşullarının sağlıksız ya da elverişsiz olması,
• Yüksek performansının ödüllendirilmemesi ya da başarının takdir edilmemesi,
• İşyerinde bir çalışma kültürünün bulunmaması

Sessizce Ayrılma Belirtileri

Bunu anlamanın en temel yolu işyeri içinde çalışanlar üzerinde isimsiz çalışan memnuniyeti anketleri yapmaktır. Emin olun isimli anket yaparsanız bu olgunun sizin işyerinizde ya da ekibinizde olup olmadığını anlamanız çok zor olacaktır. Bununla birlikte araştırmalar göstermiştir ki işyerindeki mutsuzluk ve bu bir nevi gizli istifa olgusu firmanın toplam verimliliği ciddi ölçüde etkileyecek ve bu da şirketin kârlılığını olumsuz olarak etkileyecektir. Yani demek istiyoruz ki her ne kadar yeni bir kavram da olsa sessizce ayrılma olgusunun farkında olmalı, bilmeli ve önlem almalıyız. Bunu her şeyden önce şirketimizin kuruluş amacı olan şirket kârımızı arttırmak için yapmalıyız.

Memnuniyet anketleri ve işyerindeki toplam verimliliğin ölçülmesi dışında sessiz istifa varlığını anlamanın bir diğer yolu da insan kaynakları departmanının çalışanlarla görüşmeler gerçekleştirip beklenti ve isteklerini dinlemesidir. Bu hareket tarzı çalışanların kendilerini kıymetli hissetmelerini sağlayacak ve işyerinde patron ya da amirleri tarafından değer gördüğünü düşünen çalışanın motivasyonu artıp işe olan bağlılığı artacaktır.

Öte yandan iyi bir gözlemcinin işyerinde kısa bir süre geçirmesi çalışanların hangi süreçte olduğunu anlaması için yeterli olacaktır. Birçok çalışan aslında beden dili ve tavırlarıyla mutluluğunu ya da mutsuzluğunu göstermektedir. Beden dili ve tavırlarıyla zihnen işyerinden koptuğunun sinyalini veren çalışanlar hakkında hemen gerekli önlemler alınarak motivasyon ve işyeri bağlılığının arttırılmasına yönelik çalışmalar başlamalıdır.

Z Kuşağı: İş Ortamı, Motivasyon ve İletişim

Bu kavram aslında doğrudan Z kuşağı (tanım için tıklayınız) arasında popüler olarak dünya gündemine girdiği için Z kuşağı içinde sıklıkla görülmesi normal karşılanacaktır. X ya da Y kuşağı gibi söylenenleri yapan, itaat kültürüne yatkın nesillerden sonra asi ve mantığına yatmayan şeyleri yapmak istemeyen bu yeni kuşak arasında işyerindeki mutsuzluk ve motivasyon kaybı ruhsal ve duygusal kopmalara neden olmaktadır. Bu kapsamda gençlik platformu Youthall Türkiye’nin konu hakkında yaptığı araştırmaya göre Z kuşağının yüzde 65’i ya sessizce ayrılma sürecinde olduğunu ya da bu sürece yakın olduğunu hissettiğini belirtmektedir. Bu noktada 18-25 yaş arasında çalışanlar olan bu grubun diğer yaş aralıklarına göre sessizce ayrılma kavramına en yatkın grup olduğu ortaya çıkmıştır.

Peki, Z Kuşağının Sessiz İstifa kavramı nasıl önlenebilir diye soracak olursak. Tabi ki “değer vererek” ve “ikna ederek!” Yani bu arkadaşlarımıza “emir vermeyin” ve lütfen “rica edin”. Özellikle de rica etmenizin nedenlerini kendilerine anlatarak bu arkadaşlarımızı ikna ederseniz, inanın dört elle o işe sarılıp yerine getirmek için ellerinden geleni yapacaklardır.

Sessizce Ayrılmanın Sonuçları

Bu noktada konunun sonuçlarına eğilecek olursak en temelde yeni çalışanların işe alım ve alıştırma sürecindeki ilave maliyeti, mevcut çalışanların sessiz istifa sürecinde olmaları nedeniyle gerçekleşen verimlilik kaybı ve bunun sonucunda ortaya çıkacak olan kârlılık azalışı gibi hususlar sayılmaktadır.

Ayrıca çalışanlar arasında bu kavramın yaygınlaşması bir süre sonra daha da popüler hale gelmesiyle bir sektör ya da genel ekonomik durumun etkilenmesi dahi mümkün olacaktır.  Yani mikro ölçekte firmanın karlılığını makro ölçekte sektör ya da genel ekonomik karlılığı bile etkileme potansiyeli olan böyle global bir sorun üzerinde düşünmemiz gerekir değil mi 🙂 O halde bunu nasıl önleriz o başlığa geçelim 🙂

Sessiz İstifa ile Mücadele Yöntemleri

Konuyu çalışan bağlılığı, mutluluğu ve iş barışı ile iş huzuru olarak da ele alabiliriz. Böylece konu daha geniş bir açıdan ele alınıp toplam verimlilik ve doğal olarak kârlılık artacaktır.

Maddeler halinde sıralayacak olursak Sessiz İstifayı önlemek için:

• Çalışanların maaşını en azından beklenti maaş ölçüsüne çıkarmak,
• Çalışan işyeri memnuniyeti anketleri düzenleyip ortalama memnuniyetin altında kalan alanları belirlemek,
• İnsan kaynakları uzmanlarının ekip ile birebir toplantılar gerçekleştirip gözlemlerde bulunması,
• Çalışan bağlılığı ve motivasyonunu arttıracak toplu sosyal faaliyetler düzenlemek,
• Çalışanların performansını ölçüp yüksek performanslı çalışanları ödül sistemiyle takip etmek
• İşyeri sağlığı ve çalışma koşullarının çalışanlar lehine geliştirilmesi ve çalışanların kendilerini kıymetli hissetmelerinin sağlanması.
• Sadece yılsonlarında ya da performans dönemlerinde değil belirli periyotlarla düzenli olarak çalışanlarınızla performans görüşmesi yaparak kendilerine geri bildirim verin.
• Doğru liderlik yaparak çalışanların size inanmasını ve güvenmesini sağlayın. Bunun için gerekirse liderlik eğitim ve kursları alın. Çalışanlar kendisini geliştirmiş, vizyon sahibi ve nitelikli liderlerinden peşinden gitmeye meyillidir.

Kariyerimizi geliştirmek için bu tür yeni kavramları bilmek ve takip etmek çok önemlidir. Bu nedenle dünya iş piyasası gündemini de takip etmek çok katkı sağlayacaktır.